Phân biệt và khám phá các loại rượu trên thế giới

Các loại thức uống có chứa cồn lên men đã được biết đến từ thời tiền sử . Người Ai Cập và người Sumer là những người đầu tiên sản xuất bia và sau đó là rượu vang dùng các loại men hoang dã. Họ cũng là những người đầu tiên dùng rượu trong y học. Các kết quả khảo cổ học mới đây đã củng cố giả thuyết cho rằng người Trung Hoa đã sản xuất rượu từ 5000 năm trước CN . 

Rượu có rất nhiều loại mùi vị, tính chất khác nhau. Tuy nhiên tất cả các thứ rượu đều có một thành phần chung, đó là cồn (alcohol). Theo công nghệ sản xuất, rượu được phân loại như sau: 

Rượu chưng cất 

Rượu lên men thuần túy 

Rượu pha chế 

Rượu chưng cất 

Loại rượu này dùng những nguyên liệu chứa đường và tinh bột, nhưng sau khi lên men được cất lại. Rượu chưng cất là những loại rượu nặng (rượu mạnh) như: Brandy, Whisky, Rhum và Vodka… 

Rượu lên men thuần túy 

Rượu được lên men từ các nguyên liệu có chứa đường và tinh bột và đều có nồng độ thấp. Những điển hình của loại rượu này là: Rượu vang, saké, rượu nếp… 

Rượu pha chế 

Đây là thứ rượu lên men hoặc rượu cất có pha thêm đường, hương liệu, dược liệu… mà thành. Trong nhóm này có các thứ rượu bổ, rượu sâm, Liqueur, cocktail.. 

Phân biệt các loại rượu 

Rượu chưng cất – rượu mạnh 

Brandy 

Rượu Brandy 

Đây là các loại rượu mạnh chưng cất từ vang (nho) hay từ trái cây đã lên men. Thường thì Brandy phải qua hai lần chưng cất để đạt tỷ lệ cồn 70 – 80% rồi mới ủ cho rượu dịu bớt trong các thùng gỗ sồi nhờ quá trình oxy hóa, sau đó được pha thêm nước cất để đạt được độ cồn khoảng 40%. Brandy có hai dòng chính là Cognac và Armagnac. 

Các ký hiệu trên các loại rượu dòng Brandy như V.O (very old) ;V.S.O.P (very superior old pale) ; XO (extra old), là chỉ tuổi của rượu. Xếp theo trình tự, càng về sau tuổi càng lớn hơn, và rượu có tuổi càng cao thì càng ngon, êm với hương vị tuyệt vời. 

Whisky 

Từ “Whisky” được nhắc đến lần đầu tiên vào năm 1736 trong tiếng Gaelic tại Ireland và có nghĩa là “nước của cuộc sống”. Khái niệm này đã phổ biến ngay từ thế kỷ XVI, nhưng khi đó người ta hiểu đấy không chỉ riêng là Whisky mà còn là những loại rượu chưng cất khác có thêm đồ gia vị. Đây là loại rượu có độ cồn cao, chưng cất từ ngũ cốc, có nguồn gốc từ các dòng tu sĩ ở Ireland, sản xuất để phục vụ cho các buổi lễ thánh, sau đó được truyền bá sang Scotland và một số nước khác. 

Rượu Whisky 

Các loại whisky thường gặp là: Bourbon, Rye, Grain và Malt. 

Rượu cũng được chia theo thời gian ủ như: Red label (5 tuổi); Black label (12 tuổi); Green Label ( 15 tuổi); Gold label (18 tuổi) và loại thượng hạng Blue label (50 đến 60 tuổi). Dĩ nhiên không khác gì Brandy, Whisky để càng lâu thì càng tinh khiết và có giá trị. 

Rhum 

Người ta vẫn chưa thể hiểu nguồn gốc của từ “Rhum”, nó có thể xuất phát từ tiếng Latin “saccharum” (đường) nhưng đó cũng chỉ là một giả thiết. Cũng rất có thể nó sinh ra do các lính thuỷ người Anh, bởi ở Anh người ta dùng từ “rhum” để chỉ một người đàn ông liều lĩnh và khoác lác. Ngoài ra, có người cho rằng “rhum” là từ viết tắt của “rumbuillon” là ngôn ngữ của các thuỷ thủ chỉ sự huyên náo của mỗi cuộc chè chén. 

Rhum có một lịch sử rất rực rỡ, bắt nguồn từ châu Á, theo chân con người trong cuộc hành trình về phương Tây. Cây mía được Columbus mang đến châu Mỹ, Cuba và Rhum xuất hiện đầu tiên tại vùng này. Rhum ngày nay hiện diện ở những nơi có trồng mía, loại rượu này được chưng cất từ nước cốt mía hay sản phẩm của cây mía (xirô mía, mật mía). Nó được chưng cất đến khoảng dưới 95o cồn và thường được đóng chai ở độ thấp hơn nhiều, Rhum còn giữ lại phần lớn mùi vị tự nhiên của sản phẩm gốc (mía). 

Có 3 loại Rhum chính: Rhum trắng (nhẹ mùi, chưng cất bằng cột); Rhum vàng (mùi trung bình, chưng cất bằng nồi, ủ trong thùng gỗ sồi hơn 1 năm); Rhum nâu ( đậm mùi, chưng cất bằng nồi). 

Vodka 

Vodka là loại rượu mạnh không màu có thể làm từ bất cứ loại ngũ cốc nào. Lúa mới chưng cất Vodka đạt đến 95o cồn, sau giảm dần còn 40 – 50o. Vodka không nhất thiết phải qua khâu ủ, nhưng cần xử lý nhằm loại bỏ hương vị và màu sắc để trở thành trong suốt, không mùi (chủ yếu sử dụng than hoạt tính để khử chất độc). Đây là loại rượu dễ bay hơi có thể pha chế với nhiều loại trái cây và các hỗn hợp đồ uống khác. 

Rượu Vodka 

Có hai loại Vodka chính là: Clear Vodka (sản xuất theo kiểu thông thường không màu) và Flavour Vodka (sử dụng hương vị, nguyên liệu làm thơm rượu vodka). 

Gin 

Rượu Gin nổi tiếng được sản xuất ở Hà Lan, được giáo sư Genever làm ra từ trái Juniper Berry với mục đích chữa bệnh cho một người bị thận. Hỗn hợp này không có tác dụng chữa bệnh nhưng lại có tác dụng gây tê, giảm đau. Khi vua William III lên ngôi hoàng đế nước Anh năm 1689, rượu Gin là loại đồ uống rất phổ biến, từ “Gin” cũng là do người Anh gọi tên loại rượu này. Gin được chưng cất từ các loại hạt (ngô, lúa mạch, lúa mì…) trộn với hương liệu thảo mộc như hạnh nhân, quế, hạt coca, gừng, vỏ chanh, cam… Về mặt kỹ thuật, Gin có thể được coi là các loại rượu mùi nếu được cho thêm đường. Độ cồn trong rượu Gin thường là 34o – 47o. 

Rượu Gin 

Có ba loại gin chính là: Clear Gin (trong suốt, không màu, là loại phổ biến nhất); Golden Gin: (màu vàng nhạt do được ủ trong thùng gỗ, loại này rất ít được sản xuất trên thế giới); Flavoured Gin (được sản xuất kếp hợp trái cây hay các loại thảo mộc khác tạo ra Gin với mùi vị phong phú). 

Tequila 

Là một thứ rượu chưng cất có độ cồn cao truyền thống của Mexico. Tequila được chế từ lá cây Agave Azul Tequilana, một loài thực vật bản địa ở Mexico. Thường thì tequila có độ cồn từ 38–40%, song cá biệt có loại độ cồn lên tới 43–46%. 

Rượu Tequila 

Có ba loại Tequilla chính là: Blanco với hương thơm, ngọt dịu (nguyên chất không pha trộn); Reposado mạnh mẽ, cay nồng (nguyên chất và được cất giữ 2 tháng đến 1 năm trong cây sồi) ; Añejo thoang thoảng mùi gỗ (nguyên chất lâu năm). 

Rượu lên men – rượu vang… 

Rượu vang (Vin Wine) 

“Vin” hay còn được người Việt viết thành “Vang“ 

Rượu Vang 

Rượu vang được phân theo giống nho, có vang trắng, vang đỏ, theo phương pháp lên men và ủ có vang thường, vang sủi bọt Champagne, theo cách chế thêm các phụ gia có các loại rượu mùi (pha thêm đường, tanin…) vang khan (ít ngọt) từ quy trình lên men toàn bộ đường có trong dịch quả nho. Rượu vang có nồng độ cồn khoảng 28o – 30o. Trên thế giới hiện nay có khá nhiều nhãn hiệu rượu vang nổi tiếng với những đặc điểm tạo sự riêng biệt cho các loại rượu trên: vang Pháp, Ý, Đức, Mỹ, Úc… 

Các loại rượu vang thông thường có nồng độ cồn chia ra các mức độ như sau: 

Dưới 10,5% là nồng độ thấp. 

Từ 10,5% tới dưới 13,5%: nồng độ trung bình. 

Từ 13,5% tới 14%: nồng độ trung bình cao hơn. 

Cao hơn 14%: rượu vang mạnh, nồng độ cao. 

Có các loại tiêu biểu như: Red wine; white wine; rose wine; champagne. Bên cạnh đó, thuật ngữ “rượu vang” cũng có thể bao gồm các loại đồ uống hoặc tinh bột đã lên men có nồng độ cồn cao, chẳng hạn như rượu lúa mạch, soju.  

Rượu saké 

Đây là loại đồ uống cổ truyền của người Nhật, không màu (hay hơi vàng), trong và độ cồn trung bình là 15o (rượu vang trung bình là 12o). Đây là sản phẩm chiếm lượng tiêu thụ 15% đồ uống mỗi năm ở Nhật. 

Rượu Saké, cũng giống như bia và vang được lên men nhờ quá trình lên men rượu: dưới tác dụng của nấm men, đường của ngũ cốc được chuyển thành rượu. Quá trình sản xuất rượu sake có vẻ hơi giống quá trình sản xuất bia, bởi nấm men đều sử dụng đường từ tinh bột để lên men. Gạo dùng trong sản xuất Saké hoàn toàn khác với gạo ăn bình thường. Bởi lẽ, để sản xuất Saké, cần loại gạo có hàm lượng tinh bột tập trung ở trung tâm hạt, vì thế hạt gạo trắng và không trong như gạo ăn. Không thể dùng gạo ăn hàng ngày để sản xuất Saké. 

Rượu nếp 

Rượu nếp là một loại rượu truyền thống của Việt nam được làm từ nguyên liệu gạo nếp lên men và được đem đi chưng cất để lấy rượu. 

Rượu nếp 

Khác biệt giữa rượu Vodka và rượu nếp: 

Vodka là loại rượu chưng cất có nguồn gốc ở Đông Âu như Nga, Balan Bungari, có một sự khác biệt lớn giữa rượu Vodka và rượu gạo nếp dù chúng có độ rượu xấp xỉ nhau cũng như màu sắc trong suốt giống nhau. Sự khác biệt giữa hai loại sản phẩm có thể cảm nhận rất rõ khi thử nếm hương vị, mà điều làm nên sự khác biệt này chính là do công nghệ chế biến hai sản phẩm này hoàn toàn khác nhau và nguồn nguyên liệu cũng khác nhau. Rượu Nếp làm từ gạo nếp còn rượu Vodka có thể được làm từ nhiều nguồn nguyên liệu gốc khác nhau như gạo, sắn, ngô, khoai, ngũ cốc hay mật gỉ. 

Về hương vị thì rượu Vodka là sản phẩm không có hương vì đây thực chất là cồn tinh chế sau khi chưng cất nguyên liệu gốc lên men được pha loãng thành rượu nên không còn giữ lại hương thơm của nguyên liệu và không có hậu vị. Một số loại Vodka có thể được bổ sung thêm hương nhân tạo để tạo hương cho Vodka (loại flavored Vodka). Không giống như Vodka Nga, một số sản phẩm nội địa được pha chế từ cồn chất lượng kém thì cho sản phẩm hậu vị đắng, sốc, hương tạp vì còn lẫn nhiều tạp chất. 

Đối với rượu Nếp nếu được sản xuất theo công nghệ tốt thì đặc trưng nhất là vẫn giữ được hương thơm của nguyên liệu nếp sau quá trình chưng cất, và do làm từ gạo nếp nên khi nâng chén rượu lên đã cảm nhận được hương nếp hòa quyện với hương thuốc bắc, khi nhấp vào miệng là vị ngọt rượu với hậu vị đậm đà. Khi rượu Nếp được làm với thiết bị, công nghệ hiện đại sử dụng các chủng nấm mốc và nấm men thuần chủng có hoạt lực tốt, quá trình lên men được kiểm soát tốt không tạo độc tố sẽ cho ra thành phẩm an toàn không gây nguy hại cho người sử dụng. Ngoài ra, quá trình chưng cất trên thiết bị hiện chưng cất rượu hiện đại loại cổ thiên nga (swan neck) sẽ tạo được một sản phẩm rượu Nếp chất lượng cao hảo hạng, vị rượu ngọt cay, thơm nồng đậm đà rất đặc trưng, hấp dẫn. 

Rượu pha chế 

Liqueurs 

Hay còn có tên dân dã là rượu mùi, với số lượng lớn nhất trong tất cả các dòng rượu, trên 8000 loại. Đặc tính của rượu mùi đa dạng về màu sắc, hương vị và được cho thêm nhiều nguyên liệu như: hoa, kem, dược thảo, gia vị, trái cây và các loại hạt , với độ cồn trung bình 25-55. Thường thì không bao giờ chúng ta uống rượu mùi nguyên chất vì mùi rất đậm và ngọt. 

Trong số các loại rượu mùi, thì cái tên mang tính biểu tượng nhất chính là cocktail. Đây là rượu hỗn hợp được kết hợp từ hai loại rượu trở lên, hoặc được pha trộn với soft drinks (thức uống không ga, hoặc nước uống trái cây),… theo nhiều công thức khác biệt. 

Cocktail 

Cocktail là loại rượu pha chế điển hình và nổi tiếng nhất thế giới. Cocktail có tính bổ dưỡng và không gây say. Nguồn gốc của từ “cocktail” có rất nhiều cách giải thích nhưng cho đến nay vẫn chưa được xác định rõ ràng. Đây là hỗn hợp được pha từ hai loại rượu trở lên, hoặc được trộn với soft drinks (đồ uống không ga, hoặc nước trái cây…) theo một công thức có tính tương đối. Cocktail được xem là thức uống bổ dưỡng và mang tính nghệ thuật cho nên cách pha chế nó tuỳ theo cảm nhận của mỗi người chứ không mang công thức cứng nhắc. 

Tranh cãi tác dụng của các loại rượu 

Người ta vẫn còn tranh luận gay gắt về việc các loại thức uống có cồn có tác dụng tốt đến sức khỏe. Nhiều tác dụng tốt trước mắt bị triệt tiêu đi vì các tác hại khác, như nguy cơ bị ung thư tăng lên khi uống rượu đều đặn mặc dầu chỉ ở lượng nhỏ, điều này đã được khẳng định bởi những nghiên cứu khoa học. 

Nếu dùng đúng liều lượng và đúng loại rượu, rượu có công dụng tốt cho sức khỏe! 

Nhưng một công trình nghiên cứu khác cho thấy dùng một lượng rất ít một số thức uống có cồn nhất định, đặc biệt là rượu vang đỏ (vào khoảng 1 – 2 ly một ngày), qua một thời gian dài có thể bảo vệ chống lại bệnh về động mạch vành của tim. Ngoài ra, uống cho đến 20 – 40ml ở phái nam hoặc đến 10-20ml ở phái nữ cũng có thể làm tăng tuổi thọ. 

Như vậy, qua bài viết trên bạn có thể hiểu một phần nào các loại rượu trên thế giới hiện nay cũng như cách phân biệt các loại rượu này.